Ο ΗΛΙΟΣ Ο ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ Ο ΠΕΤΡΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑΤΟΡΑΣ» (ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ)
Γράφει ο δρ. Αστροφυσικής Πανεπιστημίου Αθήνας Αντώνης Α. Αντωμνίου
Σε μέση απόσταση μόλις 150 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από την Γη βρίσκεται ο Ήλιος μας. Ένα αστέρι θερμοκρασίας 5700 βαθμών. Ακόμα και αν τον διακρίνουμε μόνο την ημέρα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι και αυτός ένα άστρο όπως όλα τα αλλά άστρα που φαίνονται μόνο τη νύχτα διάσπαρτα στο στερέωμα. Η διάμετρος του, 106 φορές μεγαλύτερη από εκείνην της Γης, τον καθιστά ένα μετρίων διαστάσεων αστέρι του Σύμπαντος χαμένο σε μια σπείρα ενός από τους δισεκατομμύρια γαλαξίες, όπως είναι ο Γαλαξίας μας. Για να πάρουμε μια ιδέα της «μετριότητάς» του, αρκεί να αναλογισθούμε ότι ο Πολικός Αστέρας είναι 6000 φορές λαμπρότερος, ενώ ο β του Ωρίωνα ή Ρίγκελ, όπως αλλιώς λέγεται, εκπέμπει 15 χιλιάδες φορές περισσότερη ενέργεια από αυτόν. Όλα αυτά ισχύουν παρόλο που η φαινόμενη λαμπρότητα του Ήλιου μας είναι 400 χιλιάδες φορές μεγαλύτερη από εκείνην της πανσέληνου. Μελετώντας όλα αυτά τα δεδομένα μπορούμε να υπολογίσουμε ότι κάθε δευτερόλεπτο στη καρδιά του Ήλιου καίγονται 700 εκατομμύρια τόνοι υδρογόνου παράγοντας 695 εκατομμύρια αερίου ηλίου. Το υπόλοιπο της μάζας, δηλαδή 5 εκατομμύρια τόνοι από το υδρογόνο του, μετατρέπονται σε καθαρή ενέργεια.
Πέρα όμως από το καθαρά αστρονομικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει ο Ήλιος μας, αξίζει να σημειώσουμε μερικά χαρακτηριστικά του που τον καθιστούν ίσως μοναδικό, κατά πολλούς ένα «τέλειο» άστρο, σε σχέση με τα υπόλοιπα. Κατ’ αρχάς δεν θα πρέπει να ξεχνάμε την ευεργετική επίδραση των ακτίνων του πάνω σε αυτό που ονομάζουμε ζωή στη Γη. Αν και μόνο το μισό δισεκατομμυριοστό της συνολικής ενέργειας που εκπέμπει ο Ήλιος απορροφάται από την επιφάνεια της Γης εντούτοις το ποσοστό αυτό είναι αρκετό για να κινητοποιήσει μια αλυσίδα βιολογικών και γεωλογικών φαινομένων που στη συνέχεια δημιουργούν και συντηρούν το φαινόμενο της ζωής. Η ηλιακή ενέργεια εξατμίζει το νερό σχηματίζοντας τα σύννεφα και τη βροχή και κινητοποιεί το φαινόμενο της φωτοσύνθεσης συνθέτοντας την χλωροφύλλη των πράσινων φύλων. Η δημιουργία της χλωροφύλλης με τη σειρά της παράγει τους υδρογονάνθρακες που αποτελούν τη βάση της ζωής. Η ηλιακή ενέργεια είναι επίσης το αίτιο τεράστιων θαλάσσιων ρευμάτων όπως το ρεύμα του κόλπου (το γνωστό Gulf Stream), που μεταφέρει ζεστό νερό από τις θάλασσες του Ισημερινού στις ψυχρές βόρειες περιοχές και από εκεί κρύο νερό στις ζεστές ισημερινές περιοχές κάνοντας ηπιότερα τα κλίματα κάποιων περιοχών που αλλιώς θα ήταν ίσως ακατοίκητες.
Ένα άλλο αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι ενώ το 85% των άλλων άστρων βρίσκονται σε δυάδες, σε τριάδες ή ακόμη και σε ομάδες που επιδρούν το ένα στον άλλον βαρυτικά και περιστρέφονται το ένα γύρω από το άλλο, ο Ήλιος μας είναι ανεξάρτητος. Δεν έχει κοντά του κανένα άλλο αστέρι που να τον επηρεάζει βαρυτικά. Είναι κυρίαρχος της περιοχής μας από όλες τις απόψεις. Πραγματικά του αξίζει το όνομα βασιλιάς ή ηλιάτορας (κατά το αυτοκράτορας) όπως τον ονομάζει ο Οδυσσέας Ελύτης. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για εμάς. Γιατί είναι εύκολο να καταλάβουμε πως θα συμπεριφέρονταν οι πλανήτες και φυσικά η Γη αν είχαμε να αντιμετωπίσουμε την βαρυτικη δύναμη δυο ή περισσότερων αστέρων. Σε συνδυασμό μάλιστα με το γεγονός ότι από άποψη μάζας ο Ήλιος μας κατέχει το 99,87% όλης της μάζας του ηλιακού μας συστήματος, του δίνει τη δυνατότητα να ελέγχει σχεδόν πλήρως και βαρυτικά όλα τα αλλά μέλη του ηλιακού μας συστήματος. Έτσι κανένα από αυτά δεν ξεφεύγει από την τροχιά του και δεν πέφτει το ένα πάνω στο άλλο. Αυτό επιπλέον του επιτρέπει να έχει μια σταθερή πορεία σε σχέση με το κέντρο του Γαλαξία μας καθώς, αν και με πολύ αργούς ρυθμούς, σχεδόν τα πάντα κινούνται γύρω από αυτό. Αν συνυπολογίσουμε μάλιστα ότι η τροχιά του Ήλιου γύρω από το κέντρο του Γαλαξία, πέρα από σταθερή, είναι και σχεδόν κυκλική, αυτό μας αποτρέπει να παρασυρθούμε προς το κέντρο του Γαλαξία, περιοχή κάθε άλλο παρά φιλόξενη, αφού τόσο η ακτινοβολία των πολύ περισσότερων αστέρων που υπάρχουν εκεί, όσο και οι ισχυρότατες εκρήξεις σουπερνοβα που συμβαίνουν συχνά εκεί θα μα είχαν σίγουρα τελειώσει.
Κάτι άλλο εκπληκτικά μοναδικό που έχει ο Ήλιος μας είναι η σταθερή του λαμπρότητα. Σε σύγκριση με παρόμοια άστρα ο Ήλιος παρουσιάζει αξιοσημείωτα λιγότερες διακυμάνσεις της λαμπρότητάς του, που σημαίνει ότι ο ρυθμός παραγωγής ενέργειας που αναφέραμε προηγουμένως (5 εκατομμύρια τόνοι από το υδρογόνο του, μετατρέπονται ανά δευτερόλεπτο σε καθαρή ενέργεια) είναι σημαντικά σταθερός. Ο καθένας καταλαβαίνει πόσο βασικό είναι αυτό για τη διατήρηση της ζωής στην Γη. Αν ο Ήλιος παρουσίαζε την συνηθισμένη μεταβλητότητα της λαμπρότητάς, που παρουσιάζουν άλλα παρόμοιας με αυτόν ηλικίας και μάζας άστρα, ο πλανήτης μας θα περνούσε μεγάλες περιόδους παγετώνων και στη συνέχεια επίσης μεγάλες περιόδους ξηρασίας όπου οι καύσωνες θα έκαιγαν τα πάντα. Και κάτι που, ίσως είναι λιγότερο γνωστό αλλά άκρως σημαντικό είναι ότι η ενέργεια που παράγεται στα έγκατά του, απορροφάται από το ενδιάμεσο υλικό του και επανεκπέμπεται τόσες πολλές φορές που χρειάζεται χιλιάδες χρόνια για να φτάσει απλώς στην επιφάνεια του. Αυτό έχει ευεργετικές συνέπειες για την Γη μας, διότι η ενέργεια που παράγεται στα έγκατα του έχει πολύ υψηλές τιμές και επομένως θα ήταν άκρως βλαβερή. Όταν όμως μετά από χιλιάδες χρόνια φτάσει στην επιφάνεια του έχει σε πολύ μεγάλο βαθμό εξασθενήσει, με αποτέλεσμα αυτά τα ψίχουλα που φθάνουν σε εμάς εδώ στην Γη να είναι αρκετά να τρέφουν και να συντηρούν την εδώ ζωή.
Και αν μάλιστα αυτή η ελάχιστη ποσότητα που φτάνει εδώ μπορούσε να αξιοποιηθεί αποτελεσματικότερα, αν μπορούσαμε να την αποθηκεύσουμε δηλαδή, υπολογίζουμε ότι θα κάλυπτε άνετα όλες τις ενεργειακές ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας μας και μάλιστα με έναν εξαιρετικά φιλικό για το περιβάλλον μας τρόπο.
Το εγχείρημα βέβαια της αποθήκευσης και εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας είναι δύσκολο. Αλλά η παραγωγή ενέργειας από τον Ήλιο και τον αέρα φαντάζουν, τουλάχιστον σήμερα, ως οι μοναδικές λύσεις αν θέλουμε η «μητέρα» Γη να μην μεταβληθεί σε έναν ακατοίκητο σκουπιδότοπο βιολογικών, τοξικών και ραδιενεργών καταλοίπων.
Α.Α.
https://www.facebook.com/people/Antonios-Antoniou/100011617627906/