«Αν η διορατικότητα των Ελλήνων συμβάδιζε με την ιδιοφυϊα τους, τότε ίσως και η βιομηχανική επανάσταση να άρχιζε χίλια χρόνια πριν από τον Κολόμβο.»! ΑΡΘΟΥΡ ΚΛΑΡΚ
Απέμεινε ένας μήνας περίπου για να ολοκληρωθεί η περιοδική έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο για το ναυάγιο των Αντικυθήρων και αξίζει νομίζω να προγραμματίσετε μία επίσκεψή για να θαυμάσετε αυτά τα μοναδικά ευρήματα.
Πραγματικά ένοιωσα εθνικά υπερήφανος όταν τελευταία επισκέφθηκα για άλλη μία φορά το Αρχαιολογικό Μουσείο με κύριο στόχο να δω πέρα από τα σημαντικά εκθέματά του και το μηχανισμό των Αντικυθήρων, για τον οποίο είχα εντυπωσιασθεί από τη βιβλιογραφία που τον αναφέρει ως τον αρχαιότερο αστρονομικό φορητό υπολογιστή. Η έκθεση με τα ευρήματα από το Ναυάγιο των Αντικυθήρων διαρκεί ένα χρόνο και θα ολοκληρωθεί στο τέλος Απριλίου του 2013.
Πλαισιωμένος από ξένους κυρίως τουρίστες στις αίθουσες του Μουσείου, θαύμαζα για μια ακόμη φορά τον πλούτο της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Τα συναισθήματα ήταν ανάμικτα τόσο για τα αρχαία σημαντικότατα εκθέματα όσο και για το ιστορικό κτίριο του Μουσείου, που είναι το μεγαλύτερο στην ελληνική επικράτεια και ένα από τα μεγαλύτερα με ελληνικές αρχαιότητες, προβάλλοντας την ιστορική, πνευματική και καλλιτεχνική τους αξία παγκοσμίως. Το κτίριο του Μουσείου, θεμελιώθηκε το 1866 σε οικόπεδο που δώρισε η Ελένη Τοσίτσα. Την τελική διαμόρφωση της πρόσοψης του κτιρίου επιμελήθηκε ο Ε Τσίλλερ, ο οποίος είχε και την επίβλεψη έως το 1889. Η ολοκλήρωση του Μουσείου έγινε σταδιακά μέσα στον 20 ό αιώνα.
Στις αίθουσές του προβάλλεται η μακρά εξέλιξη του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Οι Συλλογές του Μουσείου κατατάσσονται στις πλουσιότερες του κόσμου με ευρήματα από την 7η χιλιετία π.Χ., και είναι η Προϊστορική Συλλογή, η Συλλογή Γλυπτών, Αγγείων και Μικροτεχνίας, Χαλκών και η Συλλογή Αιγυπτιακών Αρχαιοτήτων.
Από τα σημαντικότερα εκθέματα ενδεικτικά αναφέρομε τους θησαυρούς των βασιλικών τάφων των Μυκηνών, τα περίφημα κυκλαδικά μαρμάρινα ειδώλια και τις θαυμάσια διατηρημένες τοιχογραφίες της Θήρας. Επίσης αριστουργήματα της γλυπτικής τέχνης με μοναδικό σε αριθμό και ποιότητα σύνολο επιτύμβιων αναγλύφων. Μία από τις πλουσιότερες συλλογές του κόσμου, είναι η Συλλογή Χαλκών με τα φημισμένα μεγάλα αγάλματα, όπως ο Ποσειδών ή Δίας του Αρτεμισίου, ο έφηβος του Μαραθώνα, ο έφηβος των Αντικυθήρων και ο «κελητίζων παις» του Αρτεμισίου. Τα περισσότερα από τα χάλκινα έργα ήσαν αναθήματα σε μεγάλα ελληνικά ιερά, όπως του Διός στη Δωδώνη, της Αθηνάς στην Ακρόπολη, του Διός στην Ολυμπία, του Απόλλωνα στη Βοιωτία κ.ά.
Σε ειδική αίθουσα στο ισόγειο του Μουσείου παρουσιάζεται για πρώτη φορά το σύνολο των αρχαιοτήτων ,οι οποίες ανελκύσθηκαν από το περίφημο Ναυάγιο των Αντικυθήρων κατά τα έτη 1900-1901 και 1976.
Το πλοίο ναυάγησε περίπου στο 70-50 π.Χ., εποχή που το θαλάσσιο εμπόριο και οι μεταφορές έργων τέχνης από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ιταλία είχαν κορυφωθεί, ενώ το φορτίο του χρονολογείται από τον 4ο έως και τον 1ο αι. π.Χ. Το πλοίο ήταν φορτηγό, εκτιμώμενης χωρητικότητας 300 τόνων και κατευθυνόταν προς την Ιταλία. Μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, χρυσά κοσμήματα, πλήθος κεραμικών αγγείων και χάλκινες κλίνες ήταν ο κύριος όγκος του φορτίου του, με στόχο να στολίσει τα ανάκτορα,τις επαύλεις και τις πόλεις των Ρωμαίων που ως κατακτητές απέσπασαν τεράστιο αριθμό αριστουργημάτων τέχνης.από τον ελληνικό χώρο. Μαζί με αυτά η ελληνική θάλασσα «υφάρπαξε» και διέσωσε ένα σπανιότατο μηχανισμό η αξία του οποίου είναι μεγαλύτερη από όλων μαζί των ευρημάτων του ναυαγίου. Γιατί ομολογουμένως μόνο δέος μπορεί να προκαλέσει το γεγονός ότι το τεχνούργημα αυτό μας έκανε να αναθεωρήσουμε τη γνώμη που είχαμε για την ελληνιστική περίοδο και την εξέλιξη της μηχανικής επιστήμης και να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας για την αρχαία ελληνική τεχνολογία και αστρονομία.
Ο Μηχανισμός δημιούργημα του β΄μισού του 2ου αι. π.Χ., περιλαμβάνει οδοντωτούς τροχούς, κλίμακες, άξονες και δείκτες. Οι επιγραφές σχετίζονται με αστρονομικούς και ημερολογιακούς υπολογισμούς καθώς και με οδηγίες χρήσης του οργάνου. Είναι ο αρχαιότερος πολυσύνθετος αστρονομικός υπολογιστής, με τον οποίο προσδιορίζονταν οι θέσεις του Ήλιου, της Σελήνης και πιθανότατα των πέντε γνωστών κατά την αρχαιότητα πλανητών. Επίσης χρησιμοποιείτο για την πρόβλεψη των εκλείψεων του Ήλιου και της Σελήνης, για την τήρηση ενός πολυετούς ημερολογίου με μεγάλη ακρίβεια, καθώς και για τον προσδιορισμό του χρόνου τέλεσης των Πανελλήνιων Αγώνων, στην Ολυμπία, τη Νεμέα, την Ισθμία, τους Δελφούς και τη Δωδώνη.
Αξίζει τέλος να αναφέρουμε ότι όλα τα ευρήματα του ναυαγίου είναι μοναδικής ομορφιάς, ιδιαίτερα όμως ξεχωρίζει το χάλκινο άγαλμα νεαρού ανδρός γνωστού ως «ο έφηβος των Αντικυθήρων», καθώς και τμήματα από χάλκινο άγαλμα γνωστό ως «ο φιλόσοφος των Αντικυθήρων το πρόσωπο του οποίου έχει ιδιαίτερη εκφραστικότητα και ζωντάνια από την απόδοση των επιμέρους λεπτομερειών.