Με έντονο ενδιαφέρον το τελευταίο διάστημα παρακολουθεί ο ελληνικός λαός αλλά και όλος ο κόσμος την σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη στον τύμβο της Αμφίπολης.
Η σημασία της ανακάλυψης είναι τεράστια και αν ο τύμβος βρεθεί ασύλητος μπορεί να επηρεάσει πολλαπλά τη μοίρα όχι μόνο της περιοχής αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος.
Πρόκειται για ένα πρωτότυπο, εξαιρετικό ταφικό μνημείο, μια ¨νεκρική κιβωτό¨, που χρονολογείται στο τέλος του 4ου αι. π.Χ., μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τα ευρήματά του θα αναδείξουν την Αμφίπολη ενδεχομένως αλλάζοντας και την έως σήμερα ιστορία της Μακεδονίας.
Η περίοδος της ιστορίας μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και μέχρι το Ρωμαίο αυτοκράτορα Αύγουστο, συμβατικά ονομάζεται ¨ελληνιστική¨. Κέντρο αποτελούσε η Αλεξάνδρεια, η "μαγική πόλη", για την οποία θα αναφερθούμε λεπτομερέστερα σε επόμενο άρθρο.
Όση σπουδαιότητα και σημασία έχει η εξάπλωση ,αποίκηση και δημιουργία της Μεγάλης Ελλάδος στη δυτική Μεσόγειο, με τις αποικίες (βλέπε για τις ευβοϊκές αποικίες σε 2 προηγούμενα άρθρα) , τόση σπουδαιότητα και κυριολεκτικά απίστευτο γεγονός αποτελεί το μέγεθος της εξάπλωσης του ελληνισμού και κατά την ελληνιστική περίοδο.
Μέσω του ελληνισμού του Πόντου, εξελληνίζονται σε μεγάλο βαθμό οι ισχυροί ημινομάδες Σκύθες της Κριμαίας. Ακολουθούν οι παραδουνάβιοι Σαρμάτες, οι Θράκες, οι Ιλλυριοί, οι Γέτες, οι Δάκες και οι Κέλτες, ενώ Έλληνες έμποροι και στρατιώτες εξερευνούν στην Αφρική, την κοιλάδα του Νείλου, τη Νουβία, την Αιθιοπία και την Αβησσυνία χτίζοντας και οικισμούς.
Όταν οι στρατιές του Αλέξανδρου έφτασαν νικηφόρες στη Βακτριανή, βρήκαν εγκατεστημέ-νους Έλληνες της Ιωνίας. Ήταν από τις πόλεις της Μ. Ασίας που κατέλαβαν οι Πέρσες και εξόρισαν στα πέρατα της επικράτειάς τους, όσους θεώρησαν επικίνδυνους και οι απόγονοί τους υποδέχτηκαν τον Αλέξανδρο.
Όταν έγινε η διανομή των Μακεδονικών κατακτήσεων μεταξύ των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ολόκληρη η Ασία παραχωρήθηκε στους Σελευκίδες. Τους επόμενους όμως δύο αιώνες διαδραματίσθηκαν άπειρες συγκρούσεις με πρωταγωνιστές Έλληνες βασιλίσκους της Βακτριανής και των Ινδιών. Γύρω στα 250 π.Χ., εβδομήντα χρόνια μετά το θάνατο του Αλέξανδρου ο Έλληνας σατράπης που είχε διοριστεί κυβερνήτης στις επαρχίες της Βακτρια-νής και της Σογδιανής, ανακηρύσσει την αυτονομία του και αναγορεύεται βασιλιάς της Βακτριανής, (όπου τα σημερινά κράτη Αφγανιστάν και Τατζικιστάν), με το όνομα Διόδοτος Α΄. Αυτό απετέλεσε την αφορμή επέκτασης των αυτονομήσεων, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα σύνολο από τριάντα εννέα διαδοχικούς Έλληνες βασιλίσκους, οι οποίοι επεξέτειναν βαθμιαία την κυριαρχία τους σε μια τεράστια έκταση που σήμερα είναι τα κράτη Καζακστάν και Αφγανιστάν έως και το Πακιστάν και την Ινδία.
Οι περισσότερες πληροφορίες για αυτούς τους Έλληνες "βασιλείς" δεν προέρχονται από γραπτά μνημεία αλλά από νομίσματα που έκοβαν και είναι σήμερα περιζήτητα από συλλέκτες και Μουσεία της Δύσης. Από αυτά γνωρίζουμε τον Ευθύδημο, τον Αγαθοκλή που ήταν ο πρώτος που έκοψε νομίσματα από νικέλιο, τον Δημήτριο, τον Ευκρατίδη, τον Αντίοχο, τον Νικία, τον Ηλιοκλή, τον Παντελέοντα κ.ά. Oι περισσότεροι απ΄ αυτούς ήταν πρώην στρατιωτικοί και διοικητικοί υπάλληλοι, αδίστακτοι, σκληροί με τυχοδιωκτική συμπεριφορά, αλλά και πολύ γενναίοι και τολμηροί. Μερικοί απ΄ αυτούς προέβησαν και σε πράξεις μεγάλης για την εποχή τους γενναιότητας και τόλμης, όπως η διάβαση γύρω στα 200π.Χ. από το στρατό τους του οροπεδίου Hindakus (Ινδοκούχ), ανάμεσα στη Βακτρία και την Ινδία, που θεωρείται το πιο δύσβατο πέρασμα του κόσμου.
Το 1960 βρέθηκε στο Αφγανιστάν στην πόλη Κανταχάρ, που ταυτίζεται με την Αλεξάνδρεια της Αραχωσίας που ίδρυσε ο Μ. Αλέξανδρος, μια εξαιρετικής σημασίας δίγλωσση επιγραφή από την εποχή του Ασόκα (261-224π.Χ.) , στα ελληνικά και στα αραμαϊκά.
Τέλος ένας Έλληνας από την Αλεξάνδρεια του Καυκάσου, ο Μένανδρος αναδεικνύεται ως ο μόνος ίσως σοβαρός βασιλιάς ανάμεσα στους συναδέλφους του των μακρινών αυτών περιοχών. Βασιλεύει για 25 χρόνια (από το 155 – 130π.Χ.) στην περιοχή του Παντζάμπ και τις απέραντες πεδιάδες του Ινδού ποταμού. Ενδιαφέρεται για το Βουδισμό και πολύ περήφανος κυκλοφορεί δίγλωσσα νομίσματα με τον τίτλο Βασιλεύς Βασιλέων στα ελληνικά και Μαχαραγιάς (μέγας βασιλεύς) στα ινδικά. Ο καλός βασιλιάς Μένανδρος μνημονεύεται στην ινδική λογοτεχνία με κολακευτικά πάντοτε επίθετα, αλλά δυστυχώς το μεγάλο ινδο -ελληνικό βασίλειο που οικοδόμησε διασπάστηκε αμέσως μετά τον θάνατό του σε μικρές ηγεμονίες.
Με την εκθρόνιση όμως το 55π.Χ. του τελευταίου Έλληνα βασιλιά του δυτικού Παντζάμπ, από τον Σκύθη πρίγκιπα Άζη Α΄,τα ελληνικά βασίλεια αρχίζουν σιγά σιγά να αποσυντίθεν ται. Η τελευταία ελληνική κυριαρχία άντεξε στο ανατολικό Παντζάμπ άλλα 35 χρόνια , μέχρι το 20 π.Χ.
Τελειώνοντας θα πρέπει να μη ξεχνάμε ότι η γοητεία της εποχής αυτής, έγκειται στην κοσμογονία της διάδοσης του ελληνικού πνεύματος, στη σύντηξη των πολιτισμών, στη στροφή της θρησκείας προς την εσωτερικότητα, στην υπέροχη διδασκαλία του Επίκουρου, στη γραφή των ευαγγελίων στην ελληνική γλώσσα, καθώς και στη μετάφραση της βίβλου στα ελληνικά από τους ίδιους τους Εβραίους.
Βασικό χαρακτηριστικό της είναι ο καταλυτικός ρόλος του ελληνισμού όσον αφορά στις πολιτισμικές του επιδράσεις αλλά και την προετοιμασία του εδάφους για την μεταγενέστερη επικράτηση του Χριστιανισμού. Η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, που πρώτοι οι Έλληνες φυσικοί φιλόσοφοι καλλιέργησαν και της φιλοσοφικής σκέψης που ακολούθησε, αποτελούν παραμέτρους πολύ σπουδαίες για τον μονοθεϊσμό.
Είναι γεγονός ότι προετοίμασε το έδαφος και τη διαφοροποίηση που επήλθε στον τότε γνωστό κόσμο σε Ανατολή και Δύση από την εξάπλωση του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των επιγόνων του, με όχημα την ελληνική γλώσσα, την ελληνική παιδεία, του ελληνικού πνεύματος, των υπέροχων διδασκαλιών του Πυθαγόρα και του Επίκουρου, τη σύνθεση της αριστοτέλειας λογικής, την ανάπτυξη των επιστημών, τη φιλοσοφία των Στωϊκών.
